Niezależnie, czy macie do czynienia z manualną czy automatyczną skrzynią biegów, oba rodzaje mogą ulec awarii. Jakie są najczęstsze objawy awarii obu typów przekładni? Sprawdźcie i poznajcie sposoby, jak im zapobiegać!
Różnice między manualną skrzynią biegów a automatyczną
Oba rodzaje skrzyń różnią się pomiędzy sobą, zarówno sposobem działania, jak i interakcji z kierowcą.
Manualna skrzynia biegów wymaga od kierującego samodzielności, stosowania sprzęgła i drążka zmiany biegów, dzięki temu zachowuje większą kontrolę nad mocą i przyspieszeniem pojazdu.
Jej budowa jest znacznie prostsza, składa się z zestawu zębatych kół, które dobiera kierowca wybierakiem sprzęgającym, podczas zmiany biegów, w zależności od potrzeb w czasie jazdy.
Manualne skrzynie biegów są znacznie tańsze w naprawie i konserwacji, a nawet ekonomiczniejsze pod względem zużycia paliwa.
Automatyczna skrzynia biegów – zapewnia większą wygodę kierowcy, dzięki automatycznemu zarządzaniu zmianą biegów i wyeliminowaniu konieczności używania sprzęgła.
Automat składa się z zestawu planetarnych układów zębatych, które podlegają kontroli komputerowi pojazdu, odpowiadającego za zmianę biegów, w zależności od prędkości i obciążenia silnika.
Niestety to droższe rozwiązanie, zarówno w zakupie, jak i w naprawie i serwisowaniu. Natomiast, nowoczesne skrzynie automatyczne, takie jak CVT (bezstopniowa) lub z podwójnym sprzęgłem są bardzo efektywne i nawet ekonomiczniejsze od manualnych odpowiedników.
Objawy uszkodzenia manualnej skrzyni biegów
Typowymi sygnałami, które mogą wskazywać na problemy z manualną skrzynią biegów, są:
Trudności w zmianie biegów - odczuwalny opór lub szarpanie podczas zmiany biegów, może być oznaką problemów z synchronizatorami lub innymi komponentami wewnętrznymi skrzyni biegów.
Wycieki oleju - każdy wyciek płynów z pojazdu jest powodem do niepokoju, a w przypadku skrzyni biegów może to być objawem uszkodzonych uszczelek lub pęknięć w obudowie skrzyni.
Hałasy - niepokojące dźwięki, takie jak zgrzytanie, stukanie lub huki, pochodzące ze skrzyni biegów podczas jazdy lub zmiany biegów, mogą świadczyć o zużyciu łożysk, zębatek lub innych elementów.
Wibracje – odczuwalne zwłaszcza podczas zmiany biegów lub gdy samochód jest na biegu, mogą wskazywać na problem z układem przeniesienia napędu lub z samą skrzynią.
Bieg wyskakuje - jeśli bieg "wyskakuje" podczas jazdy, to oznacza, że skrzynia biegów samoczynnie wraca do pozycji neutralnej lub zmienia biegi, to sygnał informujący o poważnym uszkodzeniu wewnętrznym.
Zapach spalenizny - ostry zapach spalenizny może świadczyć o przegrzewaniu się skrzyni biegów i degradacji oleju przekładniowego, co często jest wynikiem zbyt niskiego poziomu oleju lub jego zanieczyszczenia.
Odczuwalne tarcie lub opór - jeśli podczas zmiany biegów czujesz "tarcie" lub większy niż zwykle opór, może to być sygnał problemów z mechanizmem zmiany biegów lub wewnętrznym zużyciem skrzyni.
Przyczyny awarii manualnych skrzyń biegów i jak im zapobiegać
Głównymi przyczynami uszkodzeń manualnych skrzyń biegów, są:
Niewłaściwe użytkowanie sprzęgła, takie jak trzymanie nogi na pedale sprzęgła, podczas jazdy czy "półsprzęgło", prowadzi do jego szybszego zużycia i może uszkodzić skrzynię biegów. Aby zapobiec takiej sytuacji, upewnijcie się, że całkowicie wciskacie sprzęgło podczas zmiany biegów i unikajcie niepotrzebnego jego obciążania.
Niedobór lub zużycie oleju przekładniowego - olej w skrzyni biegów zapewnia smarowanie i chroni przed nadmiernym tarciem. Regularne sprawdzanie poziomu i stanu oleju oraz jego wymiana, zgodnie z zaleceniami producenta, są kluczowe dla dłuższej żywotności skrzyni biegów.
Zużycie synchronizatorów - synchronizatory w skrzyni biegów ułatwiają płynne przejście między biegami. Ich zużycie może prowadzić do trudności z włączaniem biegów lub zgrzytania. Aby zapobiegać awariom, zaleca się płynne i dokładne zmienianie biegów oraz unikanie siłowania się.
Uszkodzenie łożysk - łożyska w skrzyni biegów są narażone na zużycie w wyniku eksploatacji, co może generować hałas i wibracje. Regularne przeglądy i wymiana łożysk według zaleceń producenta mogą zapobiegać tym problemom.
Zużycie zębatek i wałków - z czasem zębatki i wałki mogą ulec zużyciu, co może prowadzić do problemów z przełączaniem biegów lub awarii. Zapobiegniecie temu, dbając o odpowiedni poziom i jakość oleju przekładniowego oraz unikając agresywnej jazdy.
Przeciążenie skrzyni biegów - nadmierne obciążenie pojazdu i agresywne przyspieszanie, mogą powodować szybsze zużycie skrzyni biegów. Unikajcie ciągnięcia ciężkich ładunków, które przekraczają zalecane limity masy pojazdu, oraz jazdy na wysokich obrotach w niskich biegach.
Częste problemy automatycznymi skrzyniami biegów – na co zwrócić uwagę?
Automatyczne skrzynie biegów również mają swoje problemy! Najczęstszymi objawami są:
Zmiana biegów jest opóźniona lub gwałtowna - gdy skrzynia biegów opóźnia zmianę biegów lub zmienia je w sposób szarpiący i nierówny, może to być sygnał problemu z hydraulicznym systemem sterowania lub zużyciem wewnętrznych komponentów skrzyni.
Wycieki płynu przekładniowego - są jednym z najczęstszych problemów w skrzyniach automatycznych. Płyn przekładniowy jest kluczowy dla prawidłowego smarowania i chłodzenia skrzyni, więc jego niedobór może prowadzić do poważniejszych uszkodzeń.
Przegrzewanie się - skrzynie automatyczne są szczególnie narażone na przegrzewanie, szczególnie podczas intensywnej jazdy lub długich podróży autostradami, czy w górskich terenach. Przegrzewanie może uszkodzić wewnętrzne części skrzyni biegów i przyspieszyć degradację płynu przekładniowego.
Brak reakcji skrzyni biegów - jeśli skrzynia biegów nie reaguje na próby zmiany biegów, może to wskazywać na problemy z elektroniką lub mechanicznymi komponentami skrzyni, takimi jak sprzęgła czy pasy napędowe w skrzyniach CVT.
Dziwne dźwięki - stukanie, wycie lub zgrzytanie podczas zmiany biegów może być oznaką zużycia mechanicznego, potrzeby wymiany oleju lub problemów z łożyskami.
Wibracje lub szarpnięcia podczas jazdy - jeśli podczas jazdy odczuwalne są niepokojące wibracje lub pojazd szarpie, może to oznaczać problem z modułem sterującym skrzynią biegów lub zużycie komponentów wewnętrznych.
Najlepsze praktyki konserwacji skrzyni biegów w samochodzie
Nie chcąc dopuścić do awarii manualnej skrzyni biegów w samochodzie, najlepiej postępować według poniższych wskazówek:
- Regularna wymiana oleju przekładniowego – zwykle, zgodnie z zaleceniami producentów należy wymieniać olej, co 30-60 tys. km, dzięki temu zawsze zapewnicie odpowiednie smarowanie i zredukujecie tarcie oraz zużycie komponentów.
- Sprawdzanie poziomu oleju – regularność w sprawdzaniu poziomu oleju w skrzyni biegów pozwoli zapewnić prawidłowe smarowanie.
- Sprzęgło – mają auto z manualną skrzynią biegów, pamiętajcie o unikaniu nieodpowiednich praktyk używania sprzęgła, czyli np.: trzymania na nim nogi podczas jazdy.
- Kontrola wycieków – regularnie sprawdzajcie, czy olej nie wycieka, bo może to oznaczać elementy skrzyni uległy uszkodzeniu.
W przypadku automatycznej skrzyni biegów, należy:
- Regularna wymiana płynu przekładniowego – zwykle co 60-100 tys. km, dzięki temu zapewnicie prawidłowy poziom chłodzenia i smarowania.
- Sprawdzanie poziomu płynu – regularna weryfikacja poziomu i jakości płynu pozwoli uniknąć ryzyka jest przegrzania i zanieczyszczenia.
- Odpowiedni płyn przekładniowy – zawsze dobierajcie płyn, zgodny ze wskazaniami producenta.
- Chłodzenie skrzyni biegów – automaty są niezwykle wrażliwe na przegrzanie, dlatego trzeba się upewnić, że system chłodzenia działa prawidłowo.
Dlaczego regularna wymiana oleju jest kluczowa dla skrzyni biegów?
Regularna wymiana oleju w skrzyni biegów jest bardzo ważna dla zapewnienia długotrwałej efektywności i niezawodności.
Olej przekładniowy odgrywa kluczową rolę w smarowaniu ruchomych części, takich jak zębatki i wałki, redukując tarcie i zużycie, co jest istotne dla zachowania ich sprawności i trwałości.
W miarę upływu czasu, olej gromadzi zanieczyszczenia i traci swoje właściwości smarne, co może prowadzić do przegrzewania się skrzyni i uszkodzenia wewnętrznych komponentów.
Dlatego zaleca się przestrzeganie harmonogramu serwisowego podanego przez producenta pojazdu, aby skrzynia biegów funkcjonowała niezawodnie na co dzień.
