Manualna skrzynia biegów wciąż cieszy się dużym uznaniem wśród kierowców i jest najczęściej spotykanym rozwiązaniem w Europie. Czy wiecie, jak właściwie działa manualna skrzynia biegów i z jakich elementów jest zbudowana? Sprawdźcie wszystko, co musicie wiedzieć o popularnym manualu.
Automatyczna skrzynia biegów czy manualna?
Każde z tych rozwiązań ma swoich zwolenników i przeciwników wśród kierowców. Nie da się jednak ukryć, że automatyczne skrzynie biegów stają się coraz popularniejsze, mimo dzielących ich różnic.
Zwolennicy manualnych skrzyń biegów niekiedy nie mają wystarczającej wiedzy na temat ich pracy i próbują przekonać innych argumentami o niższym spalaniu, lepszych osiągach, rzadszych awariach. To nic innego, jak rozprzestrzenianie kolejnych mitów o manualnej skrzyni biegów. Źle użytkowane manualne skrzynie biegów będą miały krótszą żywotność niż automatyczne.
Więcej o różnicach przeczytacie w naszym wpisie Skrzynia automatyczna i manualna - jakie są różnice?
Chcąc zrozumieć charakter manualnej skrzyni biegów, w pierwszej kolejności należy poznać jej budowę.
Budowa manualnej skrzyni biegów
Nie wszystkie modele skrzyń biegów będą do siebie podobne, różnice mogą się pojawić w konstrukcji przekładni oraz w rodzaju zastosowanych rozwiązań. Najważniejsze są jednak podzespoły, które spotkacie w każdy modelu, niezależnie od producenta.
Wybierak jest głównym elementem, który odróżnia manualne skrzynie biegów od innych rodzajów. Element ten jest połączony bezpośrednio z lewarkiem i kierowca dzięki niemu może zmieniać bieg. Wybierak przekazuje informacje całemu mechanizmowi skrzyni.
Mechanizm przekładniowy znajduje się w obudowie skrzyni biegów, po stronie silnika umieszczone jest sprzęgło, które łączy wał korbowy z wałkiem sprzęgłowym skrzyni biegów. Na nim znajdują się osadzone na specjalnych łożyskach koła zębate, które odpowiadają poszczególnym przełożeniom.
Bieg wsteczny znajduje się w innym miejscu i jest uruchamiany pośrednim kołem zębatym. Chcąc z niego skorzystać należy odwrócić obroty.
Musicie wiedzieć, że każde przełożenie z osoba ma sprzęgła cierno-zębate, które nazywa się synchronizatorami, a ich zadaniem jest wyrównywanie prędkości obrotowych silnika, a także skrzyni i poszczególnych elementów, aby upłynnić proces zmiany biegów. W praktyce oznacza to, że synchronizatory umożliwiają Wam korzystanie z manualnej skrzyni biegów bez szarpania i zgrzytów.
Poza wałkiem sprzęgłowym w mechanizmie manualnej skrzyni biegów znajduje się także wałek główny, na którym są umieszczone koła zębate, które spinając się w ruchu z kołami zębatymi poszczególnych biegów, doprowadzają do przeniesienia napędu na koła i jazdę w przód lub do tyłu.
Niekiedy montuje się również wałki pomocnicze oraz pośrednie, których zadaniem jest przenoszenie momentu obrotowego albo umożliwienie używania nadbiegu.
Możecie tego nie wiedzieć, ale skrzynie biegów muszą spełnić odpowiednie wymagania. Do priorytetów należy niezawodność i żywotność skrzyni, aby właściciel pojazdu nie musiał wymieniać przekładni po przejechaniu 100 tys. km.
Istotna jest również cichobieżność, której celem jest to, by przekładnia nie generowała zbyt dużego hałasu, dlatego montowane są synchronizatory. Ważna jest również masa własna, we współczesnych autach dba się o to, by była jak najmniejsza. Ostatnim kryterium jest dobór przełożeń - większa rozpiętość pozwoli zadbać o efektywny zakres prędkości obrotowej silnika pojazdu, im rzadziej kierowca będzie musiał zmieniać biegi, tym lepiej.
Jak działa manualna skrzynia biegów?
Znając budowę manualnej skrzyni biegów, możemy omówić jej działanie. Chcąc zmienić bieg, za każdym razem konieczne będzie wykonanie 3 czynności:
- Wciśnięcie sprzęgła - spowoduje przerwanie przekazywania prędkości obrotowych i mocy silnika na koła.
- Wybicie aktualnego biegu na bieg jałowy i zmianę na wybrane przełożenie.
- Odpuszczenie pedału sprzęgła z wyczuciem - co spowoduje, że napęd z powrotem zostanie przekazany bez nadmiernych przeciążeń na poszczególne elementy skrzyni biegów.
Już samo poruszenie drążkiem zmiany biegów doprowadzi do tego, że wybierak skrzyni sprzęgnie ze sobą poszczególne koła zębate, które są umiejscowione na wałku głównym i sprzęgłowym. Koło na wałku sprzęgłowym będzie napędzać, a to na wałku pośrednim będzie napędzane. W tym czasie synchronizatory czuwają nad całym procesem, aby obyło się bez żadnych zgrzytów i szarpnięć.
W manualnej skrzyni biegów można znaleźć 5 albo 6 par kół zębatych, większa liczba jest rzadko spotykana.
Eksploatacja manualnej skrzyni biegów
Aby wszystkie procesy zadziały się bez uszkodzenia innych podzespołów, niezwykle istotna jest odpowiednia ilość oleju, który odpowiada za smarowanie wszystkich elementów ciernych i poszczególnych podzespołów oraz odprowadzanie ciepła wraz z oczyszczaniem skrzyni z opiłków metalu i innych zanieczyszczeń.
Wielu kierowców nie zdaje sobie sprawy z tego, że w manualnej skrzyni biegów olej przekładniowy również się starzeje. Powoduje to utratę właściwości smarnych, które wpływają na bezpieczną pracę skrzyni biegów.
Manualne skrzynie biegów są znane ze swojej trwałości, niemniej nie powinno się doprowadzać do ich przegrzania, do którego dochodzi np.: w trakcie jazdy na wysokich obrotach przez dłuższy czas. Doprowadzenie do przegrzania przyczyni się do skrócenia żywotności elementów konstrukcyjnych, takich jak łożyska.
